Tai biến mạch máu não: Điều cần biết để phòng tránh, chữa trị

   Tai biến mạch máu não là gì?
   Tai biến mạch máu não (TBMMN) hay đột quỵ là bệnh của hệ thần kinh phổ biến nhất hiện nay, nó xảy ra khi việc cung cấp máu lên một phần bộ não bị đột ngột ngừng trệ, khiến các tế bào não bị mất máu nhanh chóng dẫn đến tổn thương, tàn tật hoặc tử vong. Tai biến mạch máu não có hai dạng là nhồi máu não (do nghẽn/ tắc mạch) hoặc chảy máu não (do vỡ mạch)....  Các yếu tố nguy cơ đột quỵ không kiểm soát được có tiền sử gia đình về TBMMN, trong đó giới nam mắc bệnh cao hơn nữ nhưng phụ nữ lại dễ bị tai biến trở lại nên có tỷ lệ tử vong cao hơn nam giới.
 
   Có hai dạng TBMMN chính là thiếu máu cục bộ và xuất huyết. Thiếu máu cục bộ hay đột quỵ thiếu máu cục bộ chiếm khoảng 80% - 90% số ca bệnh. Đây là dạng TBMMN do cục máu đông, làm giảm hoặc ngừng lưu lượng máu tới não. Nó có thể xuất hiện ở nơi khác trong cơ thể và di chuyển lên mạch trong não, hoặc cục máu bắt nguồn trong não bộ. TBMMN thiếu máu cục bộ được chia thành hai loại phụ là đột quỵ huyết khối và đột quỵ do tắc mạch. Hai là xuất huyết, mạch máu trong não bị vỡ, máu chảy vào não và do áp lực nó ép các mạch máu khác và các tế bào não, gây tổn thương não dẫn tới tử vong. Có hai dạng phụ của xuất huyết là TBMMN trong não và TBMMN dưới màng mạng nhện. Ngoài hai loại trên còn có TBMMN hay đột qụy mini  (TIA) hay còn gọi là đột quỵ thoáng qua hoặc các cơn thiếu máu cục bộ tạm. Triệu chứng của TIA bao gồm nhầm lẫn, suy yếu mệt mỏi, ngủ lịm, tê liệt, méo mặt và mất thị lực.
     Triệu chứng TBMMN
   Các triệu chứng và dấu hiệu ban đầu của TBMMN có thể xảy ra đột ngột với các dấu hiệu như khó nói, khó hiểu hoặc lúng túng, khó khăn về cơ bắp, tê liệt, đặc biệt là ở một bên của cơ thể, đau đầu nghiêm trọng, suy giảm tầm nhìn (ở một hoặc cả hai mắt), khó nuốt và méo một bên mặt…
 
   Nếu TBMMN càng lâu thì tổn thương não càng lớn nên thời gian vàng để chẩn đoán và điều trị trong vòng 3 giờ là hiệu quả. Ở một số bệnh nhân đủ tiêu chuẩn, việc sử dụng thuốc chống đông máu sẽ có tác dụng làm tan cục máu đông và khôi phục lại lưu lượng máu. Không phải tất cả các bệnh nhân đều đủ tiêu chuẩn điều trị. Cũng có một số rủi ro như chảy máu liên quan đến điều trị nên đột quỵ thường là nguyên nhân hàng đầu gây khuyết tật lâu dài ở con người.
 
   Nguyên nhân và cách phòng chống 
   Nguyên nhân thường gặp của TBMMN xuất phát từ các mạch máu bên ngoài và bên trong não. Xơ vữa động mạch xảy ra khi mảng bám như cholesterol, canxi, chất béo…tích tụ và thu hẹp các mạch máu làm cho các cục máu đông dễ hình thành trong thành mạch. Các cục máu đông có thể tự do bóc tách khỏi mạch máu nhỏ bên trong não và tích tụ lại gây tắc nghẽn, vỡ ra làm chảy máu não. Thủ phạm làm tăng TBMMN bao gồm huyết áp, cholesterol cao, tiểu đường và béo phì. Có thể giảm nguy cơ đột quỵ bằng cách thay đổi lối sống. Bỏ hút thuốc lá, năng tập luyện, và hạn chế lượng đồ uống có cồn.
 
   Theo giới chuyên gia, để phòng ngừa TBMMN, nên tránh các yếu tố nguy cơ bằng thói quen sống tích cực như không lạm dụng  rượu bia, thuốc lá hoặc sử dụng các chất kích thích. Duy trì cân nặng hợp lý bằng cách năng luyện tập thể thao. Tránh căng thẳng thần kinh quá mức và kéo dài.  Tăng cường rau xanh, hoa quả, hạn chế ăn quá mặn, quá nhiều mỡ động vật. Kiểm soát và điều trị tốt các bệnh nếu mắc phải như đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ, bệnh lý tim mạch... 
 
   Nếu người thân bị TBMMN thì nên đỡ họ không bị té ngã. Nếu tỉnh táo thì cần để bệnh nhân nằm yên và nhanh chóng gọi xe cấp cứu đưa bệnh nhân đến bệnh viện gần nhất. Nếu hôn mê cần cho bệnh nhân thở hay hô hấp nhân tạo nhằm kịp thời cung cấp oxy cho não. Đặc biệt, không được tự ý điều trị dù chỉ là bấm huyệt, châm cứu, đánh gió,,, bởi nó có thể làm bệnh thêm trầm trọng và làm mất thời gian vàng điều trị. Không cho bệnh nhân ăn uống và đề phòng nôn trào ngược, hít chất nôn hoặc thức ăn vào đường thở gây nguy hiểm. Không tự ý dùng thuốc hạ huyết áp, chỉ dùng thuốc hạ huyết áp. Mọi điều trị đều phải tuân thủ theo phác đồ và khuyến cáo của bác sĩ và nên theo dõi nguy cơ bị cơ TBMMN thứ hai có thể xảy ra.