Ăn uống chữa bệnh theo khuyến cáo của giới y khoa, ẩm thực

1. Vai trò quan trọng của thực phẩm

Ăn uống khoa học, cân bằng, đủ chất đóng một vai trò cốt lõi tăng cường sức khỏe toàn thân nhờ miễn dịch được nâng đỡ. Chúng ta cần một chế độ ăn đa dạng, nhiều màu sắc từ các loại rau xanh, các loại đậu, hạt, cá, thịt, trứng và sữa... Bên cạnh đó, trong chế độ ăn hàng ngày, chúng ta có thể bổ sung các bữa ăn phụ với các chế phẩm giàu vitamin và khoáng chất, lợi khuẩn để nâng cao sức đề kháng.

Điều này đã được khoa học chứng minh. Nếu thỏa đáng, mọi hoạt động, chức năng của cơ thể sẽ trơn tru và có thêm phần dự phòng khi đột xuất. Nếu thiếu hụt, cơ thể buộc phải lấy từ kho dự trữ bù vào, khi cạn, đồng nghĩa sức khỏe sẽ bị đe dọa, phát sinh bệnh tật và dễ mắc bệnh, nhất là khi dịch bệnh bùng phát như hiện nay do sức đề kháng giảm mạnh.

Bên cạnh hai xu hướng trên, ăn quá nhiều hay cung lớn hơn cầu cũng sẽ phát sinh tình trạng bất lợi. Ví dụ, sắt rất cần cho việc tạo huyết cầu tố, nhưng một khi thừa chuyển sang gan sẽ gây suy gan, giống như lạm dụng thuốc chữa bệnh, nhất là dài kỳ, hậu quả trầm trọng thêm các bệnh kinh niên như tim mạch, ung thư, cao huyết áp, tai biến não hay tiểu đường. Nếu dinh dưỡng sai lại ít vận động thể chất, thì sức khỏe lại càng xuống dốc, thậm chí còn để lại hệ lụy cho đời sau sau nếu đang giai đoạn sinh sản. Cơ thể thật sự khỏe mạnh khi có hệ thống miễn dịch khỏe, nó được ví như “đội quân hùng mạnh của một quốc gia”, chống các các tác nhân ngoại lai xâm nhập.

2. Ăn uống thế nào để có lợi cho sức khỏe?

Theo nhiều nghiên cứu,  một số loại thực phẩm có thể tăng cường phòng vệ tự nhiên cho cơ thể, và chữa trị được nhiều bệnh, từ ung thư đến mất trí nhớ.... Ăn uống tốt giúp tăng cường hệ thống miễn dịch; bảo vệ tế bào gốc; cùng cố gen di truyền; tăng cường lợi khuẩn đường ruột; hỗ trợ hoạt động cho quá trình hình thành mạch angiogenesis. 

Khoa học gọi đây là 5 hệ thống phòng thủ , trụ cột quan trọng cho sức khỏe. Nếu dùng đúng thực phẩm sẽ hỗ trợ các hệ thống này hoạt động trơn tru, đánh bại bệnh tật. Đầu tiên là giữ cho hệ thống miễn dịch luôn khỏe khỏe mạnh, ăn uống cân bằng, khoa học, đủ chất, chẳng hạn như tránh xa thuốc lá, áp dụng chế độ ăn nhiều trái cây và rau xanh, tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý, chỉ nên uống rượu chừng mực và ngủ đủ giấc.

Qua nghiên cứu khoa học nhận thấy một số chế độ ăn uống dưới đây rất hữu dụng, mọi người nên áp dụng:

• Một, chế độ ăn uống LGI (Low-glycemic index diet) trọng tâm đến thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp lúa mạch đen, bột yến mạch vảy lớn, cám yến mạch, mì ống, gạo đồ sơ bộ, quả mọng, mận, bưởi, kiwi, rau diếp, ớt, súp lơ xanh, cải bắp…và các loại thực phẩm dạng hạt. Chế độ ăn LGI đặc biệt phù hợp với những người mắc bệnh tiểu đường type 2 và tiền tiểu đường. Không chỉ giúp kiểm soát đường huyết, các thực phẩm GI thấp còn làm giảm béo, giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường, làm tăng lượng HDL cholesterol (mỡ máu tốt) nên giúp phòng ngừa bệnh tim mạch.
• Hai, chế độ ăn chay (Vegetarian diet), cách ăn uống mang nét đặc trưng tôn giáo, quốc gia, vùng miền, sinh thái…, tập trung chủ yếu vào thực vật nên mang lại lợi ích cho sức khỏe.   Theo nghiên cứu những người ăn chay dường như có nguy cơ béo phì , bệnh tim mạch vành, huyết áp và bệnh tiểu đường thấp hơn so với nhóm ăn uống khác. Lý do, ăn chay thường chứa ít chất béo bão hòa và cholesterol, giàu carbohydrate phức hợp, chất xơ, magie, acid folic, vitamin C, vitamin E carotenoid… so với chế độ ăn nhiều thịt.
• Ba, chế độ ăn DASH, (Dietary approaches to stop hypertension, hay ăn uống phòng ngừa cao huyết áp), là chế độ ăn được Viện Tim Phổi và Máu Quốc gia Mỹ (NHLBI) ủng hộ nhằm giảm huyết áp. Chế độ này tập trung đến việc cân bằng trái cây, rau quả, các sản phẩm từ sữa không béo hoặc ít béo, ngũ cốc, cá, thịt gia cầm, đậu, và các loại thực phẩm dạng hạt. Nó cũng chứa ít natri, đường, chất béo và thịt đỏ hơn chế độ ăn kiêng điển hình, có lợi cho sức khỏe.
• Bốn, chế độ ăn ít gluten (low- gluten) hoặc phi gluten (gluten-free). Gluten là một loại protein được tìm thấy trong các loại ngũ cốc như lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Chế độ ăn này hạn chế hoặc loại bỏ gluten thường được chỉ định cho những người mắc bệnh celiac, căn bệnh khiến hệ miễn dịch phản ứng với gluten bằng các cơn kích thích gây tổn hại cho ruột non. Gây cản trở cơ thể hấp thụ các chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin, canxi, protein, carbohydrate và chất béo. Có người cho rằng tránh hoàn toàn gluten có thể giúp cải thiện hành vi của trẻ tự kỷ, tuy nhiên, có rất ít bằng chứng khoa học nào ủng hộ giả thiết trên.
• Năm, chế độ ăn Ketogenic, chế độ tiết thực này không áp dụng cho tất cả mọi người, được chỉ định cho người bị mắc chứng động kinh (nhất là trẻ nhỏ), trong đó thuốc không dập tắt các  cơn co giật. Ketogenic đòi hỏi phải tuân thủ chính xác về chất béo, protein và carbohydrate theo tỷ lệ 80 – 15 – 5. Các thực phẩm trong chế độ ăn này trọng tâm đến kem, thịt xông khói, trứng, cá ngừ, tôm, rau, nước sốt, xúc xích và các thực phẩm giàu chất béo, ít carbohydrate khác. Người bệnh không nên ăn nhiều tinh bột và trái cây, bánh mỳ, mỳ ống hoặc các thực phẩm chứa đường đơn. Tác dụng phụ của chế độ ăn này bao gồm táo bón, mất nước, thiếu năng lượng và đói.

Theo một nghiên cứu được thực hiện năm 2008, những đứa trẻ tuân thủ theo chế độ ăn tiết thực Ketogenic giảm được tới trên 30% các cơn động kinh so với những trẻ không ăn kiêng. Cụ thể, 28 trong số 54 trẻ em ăn kiêng bị co giật ít hơn 50% và 5 đã giảm hơn 90% cơn động kinh sau khi áp dụng chế độ ăn kiêng này ba tháng. Tuy nhiên, tác dụng phụ của chế độ ăn này vẫn tồn tại như táo bón, mất nước, thiếu năng lượng và đói nhưng lợi thế vẫn cao nên được xem là hữu ích.