Đục thủy tinh thể - bệnh lý gây mù lớn nhất thế giới hiện nay

Đôi điều về đục thủy tinh thể

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đục thuỷ tinh thể là căn bệnh gây mù loà phổ biến nhất trên thế giới. Có khoảng 25- 50 triệu người trên toàn cầu có thị lực < 1/20 do đục thuỷ tinh thể. Tỷ lệ mắc bệnh đục thủy tinh thể ở độ tuổi khác nhau: 55 đến 64 (4,5%), từ 75- 84 tuổi tăng gần 46%.

Tại châu Á, mù do đục thể thuỷ tinh chiếm 50% các dạng mù, nữ giới mắc bệnh cao hơn nam. Tại Việt Nam, theo Viện Mắt Trung ương, mù do đục thể thuỷ tinh chiếm 60% các loại mù trong đó nữ đục thể thuỷ tinh 2 mắt chiếm 68,5%, nam chiếm 59,3%.

Nguyên nhân gây đục thủy tinh thể ?

Theo các chuyên gia nhãn khoa, đục thủy tinh thể liên quan đến nhiều yếu tố, phần lớn đến tuổi tác, trên 80% có độ tuổi trên 50. Gần đây đục thủy tinh thể đang có chiều hướng “trẻ hóa” do lối sống, tiền sử gia, hoặc phơi nhiễm môi trường độc hại hay mắc bệnh tiểu đường. Các yếu tố nguyên nhân bao gồm:

• Tuổi tác: Khi già, những sự thay đổi có thể xảy ra trong cấu trúc protein thủy tinh thể dẫn đến đục thể thuỷ tinh.
• Do bẩm sinh, do rối loạn di truyền, do mẹ khi mang thai mắc các bệnh truyền nhiễm như như bệnh sởi, bệnh giang mai v...
• Các nguyên nhân khác như mắc chứng tăng nhãn áp, mắc bệnh tiểu đường, dùng thuốc như corticoid  dài kỳ kể cả nhỏ lẫn uống, thuốc hạ mỡ máu, thuốc chống loạn nhịp tim, thuốc trầm cảm …
• Chấn thương, phơi nhiễm hóa chất độc hại, quá nhiều với tia UV (tia cực tím), tia X và bức xạ khác trong lúc xạ trị. Rối loạn dinh dưỡng, suy dinh dưỡng, thiếu hụt các yếu tố chống oxi hoá, nghiện thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích….

Đục thủy tinh thể thường tiến triển chậm qua nhiều năm. Các triệu chứng sớm có thể là giảm tương phản, lóa, cần nhiều ánh sáng mới nhìn rõ, khó phân biệt màu sắc…. Cuối cùng là nhìn mờ không kèm đau nhức. Với những bệnh nhân chỉ mới đục ở vùng ngoại vi và vùng trung tâm còn trong thì triệu chứng sẽ ngược lại. Ngoài ra còn có một số triệu chứng khác như mắt nhìn có chấm đen, ruồi bay trước mắt cũng có thể là dấu hiệu bệnh đục thủy tinh thể

Chẩn đoán & điều trị

Soi đáy mắt và kiểm tra bằng kính hiển vi, sử dụng đèn soi đáy mắt trong khoảng cách 30cm sẽ lộ ra những dạng đục thủy tinh thể mới chớm bắt đầu. Những chấm đục thủy tinh thể nhỏ biểu hiện như các điểm đen trên nền đỏ của ánh đồng tử. Đục thủy tinh thể nhiều có thể làm mất ánh hồng đồng tử. Khám sinh hiển vi cung cấp các thông tin về đặc điểm, vị trí và mức độ đục.

Là căn bệnh nan y liên quan đến chất lượng cuộc sống nêm đục thủy tinh thể cần can thiệp, chữa trị kịp thời. Với những trường hợp đục thủy tinh thể giai đoạn đầu chưa cần thiết phải phẫu thuật, các bác sĩ sẽ cho bổ sung một số vitamin thiết yếu như C, A, E… và một số hoạt chất khác để làm chậm lại tiến trình phát bệnh. Tăng cường ánh sáng trong nhà, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời, khói bụi.

Nếu bắt buộc thường xuyên ra ngoài trời, nên có những biện pháp bảo vệ mắt như đeo kính râm hoặc đội mũ rộng. Bên cạnh đó cần thay đổi, duy trì  lối sống hợp lý,khoa học, không hút thuốc lá. Bổ sung vitamin C, E, A, lutein, kẽm zeaxanthin có trong rau xanh, ngũ cốc, trái cây, cá…Hạn chế thức ăn chiên xào, nhiều dầu mỡ,  đồ ngọt, riêng hóm mắc bệnh tiểu đường cần duy trì lượng đường huyết ở ngưỡng tối ưu bằng ăn uống, dùng thuốc…

Hiện nay phương pháp điều trị đục thủy tinh thể hiệu quả nhất vẫn là phẫu thuật.  Đó là kỹ thuật phacoemusification (Phaco), Phaco có ưu điểm là vết mổ nhỏ, thị lực hồi phục nhanh, ít biến chứng, nhanh chóng quay lại cuộc sống bình thường.

Chăm sóc hậu phẫu bao gồm dùng thuốc kháng sinh tại chỗ và corticosteroid, kết hợp với thuốc chống viêm không steroid, thường được sử dụng cho đến 4 tuần sau phẫu thuật. Bệnh nhân nên che kín mắt khi ngủ và nên tránh rặn/ho, bê vật nặng, cúi người quá mức về phía trước và dụi mắt trong vài tuần và tuyệt đối phải tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ.

Về phòng ngừa, bác sĩ khuyên dùng kính chống xước hoặc kính râm cản tia UV để dự phòng đục thủy tinh thể. Giảm các yếu tố nguy cơ như rượu, thuốc lá, corticosteroid và kiểm soát đường huyết trong trường hợp đái tháo đường. Chế độ ăn nên tăng cườngu vitamin C, vitamin A, và carotenoid, có trong rau như rau bina và cải xoăn… có tác dụng tốt phòng ngừa bệnh đục thủy tinh thể cũng như nhiều chứng bệnh nan y khác.