Những lưu ý đặc biệt về thuốc chữa bệnh hết hạn

1. Sự cố mới nhất khi sử dụng thuốc hết hạn

Hôm 9/5/2023 tại ở xã Thăng Bình, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa, bốn trẻ nhỏ phải  nhập viện vì được tiêm vaccine đã hết hạn sử dụng. Cụ thể, Trạm Y tế xã Thăng Bình tiêm chủng vaccine dịch vụ cho 15 trẻ trong độ tuổi trên địa bàn, trong đó có 6 liều vaccine 6 trong 1 nhãn hiệu Hexaxim do Pháp sản xuất; 9 liều vaccine phế cầu của Bỉ và một liều vaccine phòng Rotavirus nguồn gốc từ Việt Nam.

Sau tiêm, Trạm Y tế xã Thăng Bình đã cung cấp vỏ giấy các loại vaccine cho gia đình các bé mang về theo dõi. Đến 10h cùng ngày, một số gia đình có trẻ được tiêm mũi vacxin 6 trong 1 phản ánh với lãnh đạo trạm y tế rằng vỏ hộp vaccine ghi hạn sử dụng là tháng 3/2023, tức đã hết hạn dùng. Cán bộ y tế xã Thăng Bình kiểm tra lại các mẫu lưu và phát hiện trong 6 lọ vaccine Hexaxim được tiêm, 4 lọ hạn sử dụng đến tháng 3/2023, hai lọ còn lại hạn dùng đến tháng 5/2024. Ê kíp phối hợp phụ huynh đưa con em đến Bệnh viện Nhi Thanh Hóa theo dõi sức khỏe.

Sau khi xảy ra sự cố nói trên, Trung tâm Y tế dự phòng huyện Nông Cống đã cho rà soát và khẳng định 4 lọ vaccine 6 trong 1 Hexaxim tiêm cho trẻ ngày 9/5 tại xã Thăng Bình là những liều cuối cùng của lô hàng trên. Ông Lê Đăng Khoa, Giám đốc Bệnh viện Nhi Thanh Hóa, cho hay hiện sức khỏe của cả 5 cháu bé liên quan sự cố tiêm chủng vaccine ở Nông Cống không có dấu hiệu bất thường. "Các bé có triệu chứng sốt nhẹ, hai cháu xuất hiện tình trạng men gan cao nhưng không nguy hiểm", ông Khoa thông tin.

2. Ngành y khuyến cáo về thuốc chữa bệnh hết hạn

Theo Cơ quan Quản lý Thực & Dược Mỹ (FDA) mọi người không nên cố tình hay mạo hiểm sử dụng thuốc, dù kê đơn hay tự mua khi đã hết hạn bởi tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường.

Ngày hết hạn có thể được in trên nhãn hoặc đóng dấu lên chai hoặc hộp, đôi khi theo sau chữ “EXP”. Điều quan trọng là phải biết và tuân theo ngày hết hạn ghi trên thuốc. Sử dụng các sản phẩm y tế hết hạn là rủi ro và có thể gây hại cho sức khỏe của con người.

Các sản phẩm y tế hết hạn có thể kém hiệu quả hoặc rủi ro hơn do chúng thay đổi thành phần hóa học hoặc giảm tác dụng. Một số loại thuốc hết hạn nguy cơ vì phát triển vi khuẩn. Nếu là kháng sinh sẽ kém hiệu lực có thể không điều trị được nhiễm trùng, dẫn đến các bệnh nghiêm trọng hơn, làm tăng nguy cơ kháng kháng sinh. Khi hết hạn, không có gì đảm bảo rằng thuốc sẽ an toàn và hiệu quả, tốt nhất là loại bỏ, không cố tình sử dụng.

Theo DEA, nhiều người không biết cách dọn dẹp tủ thuốc đúng cách. Do không vứt bỏ thuốc cũ một cách an toàn, đặc biệt là thành phần gây nghiện, thường dẫn đến việc các loại thuốc nguy hiểm rơi vào tay kẻ xấu. CDC báo cáo rằng 50.000 trẻ nhỏ phải vào phòng cấp cứu mỗi năm vì chúng uống thuốc trong khi người lớn không để ý. Thuốc hết hạn không chỉ là rủi ro đối với người được kê đơn mà còn gây nguy hiểm cho trẻ em và vật nuôi nếu uống phải.

3. Làm gì với thuốc hết hạn ?

Trước tiên, hãy đọc nhãn thuốc và làm theo bất kỳ hướng dẫn xử lý cụ thể được ghi trên nhãn. Chương trình thu hồi thuốc, nếu có, là cách ưu tiên để loại bỏ thuốc hết hạn, không dùng đến hoặc không sử dụng.

Bảo quản đúng cách là một cách đảm bảo thuốc an toàn và hiệu quả cho đến ngày hết hạn. Hãy nhớ đọc nhãn để xem có hướng dẫn bảo quản cụ thể cho thuốc. Một số loại thuốc cần được bảo quản trong tủ lạnh và những loại khác không thể tiếp xúc với nhiệt độ cao. Bảo quản không đúng cách, chẳng hạn như tủ phòng tắm ẩm ướt - có thể góp phần làm giảm hiệu quả của các loại thuốc chưa hết hạn sử dụng. Đối với hầu hết các loại thuốc, để giúp đảm bảo thời hạn sử dụng hợp lý của thuốc, tốt hơn hết bạn nên bảo quản thuốc ở nơi khô ráo, thoáng mát như ngăn kéo tủ quần áo, hộp đựng, kệ tủ quần áo hoặc tủ bếp.

Khi bảo quản thuốc an toàn trong tủ bếp cần tránh xa các thiết bị nóng và bồn rửa vì nhiệt độ và độ ẩm thay đổi có thể ảnh hưởng đến thuốc. Nếu thuốc được bảo quản thuốc ở khu vực có nhiều người qua lại, như nhà bếp, cần cẩn thận để ngăn trẻ em vô tình lây, sử dụng sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng.

Hãy thực hiện tốt các khuyến cáo sau:

·       Không xé nhãn thuốc và vứt bỏ hướng dẫn sử dụng thuốc trong bất kỳ trường hợp nào.

·       Không đựng thuốc vào những hộp khó phân biệt hay để lẫn lộn.

·        Hãy cất trữ thuốc của từng người một cách riêng biệt hoặc ghi chú rõ ràng để tránh nhầm lẫn.

·       Không nên để thuốc nơi ẩm ướt, khiến thuốc nhanh bị hỏng trước khi hết hạn.

·       Nên cất thuốc nơi an toàn trên cao và tránh xa tầm tay của trẻ em.

·       Nếu thuốc hết hạn, cương quyết loại bỏ, cho vào thùng rác một cách an toàn. Để đảm bảo ản toàn có thể chia nhỏ thuốc và trộn với một chất khác đã qua sử dụng rồi mới cho vào thùng chứa .

·       Xả thuốc xuống nhà vệ sinh. Cách này chỉ là giải pháp tình thế vì một số loại thuốc có dược tính mạnh có thể gây ảnh hưởng đến nguồn nước khi khi tiếp xúc. Nên đọc hướng dẫn hoặc hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi xử lý.

·       Nếu có thể đưa đến nhà thuốc, bệnh viện để góp vào chương trình thu thuốc, rác thải y tế theo quy định và được xử lý dưới dạng rác thải đặc.