Lichen phẳng – căn bệnh khiến da viêm cấp tính

Lichen phẳng (Lichen planus) là một tình trạng gây sưng tấy và kích ứng ở da, tóc, móng tay và màng nhầy. Trên da, thường xuất hiện các nốt đỏ tía, ngứa, phát triển trong vài tuần. Trong miệng, âm đạo và các khu vực khác được bao phủ bởi màng nhầy, các mảng trắng như viền, đôi khi có vết loét đau.

Lichen phẳng có thể xuất hiện ở bất cứ vùng da nào, nhưng phổ biến ở mắt cá và cẳng chân. Tổn thương ở lòng bàn tay và gan bàn chân thường có dạng rắn, sần  sùi và có màu hơi vàng. Các tổn thương này có thể lan rộng hoặc để lộ những đám nhỏ dạng sàng.

Nhóm mắc bệnh phổ biến ở độ tuổi từ 30 đến 60, ít gặp ở trẻ em và người già. Trên thực tế, đây không phải là bệnh lý truyền nhiễm, không lây qua tiếp xúc giữa người với người nên người bệnh không cần lo lắng nguy cơ lây bệnh cho mọi người xung quanh.

Cũng cần phân biệt giữa bệnh vảy nến với Lichen phẳng để tránh điều trị nhầm. Nếu vảy nến là bệnh tự miễn, di truyền khiến tế bào da biến đổi nhanh, bùng phát nhiều lần trong đời thì Lichen phẳng lại là một tình trạng viêm da gây ra bởi các tổn thương trên da, trên miệng và trong móng tay..., có thể tự biến mất trong khoảng thời gian nhất định.

Lichen phẳng từ đâu ra?

Theo giới gia da liễu, nguyên nhân chính xác của bệnh lý này hiện chưa rõ. Có thể là do hậu quả của phản ứng cơ thể đối với tác nhân ngoại lai chưa rõ nguồn gốc. Vì vậy nó được  xem liên quan đến sự thay đổi miễn dịch, các bệnh khác như viêm da cơ địa, bệnh xơ cứng bì khu trú.... nhiễm virus viêm gan C, bệnh viêm gan mạn thể hoạt động và bệnh xơ gan mật cấp.

Đôi khi còn do nhiễm một số loại hóa chất, kim loại nặng, thủy ngân... hoặc nhiễm khuẩn, giang mai, HPV…. hoặc do dùng một số thuốc chữa bệnh, đặc biệt là thuốc chẹn beta, thuốc sốt rét, penicillamine và thiazides.

Triệu chứng điển hình của Lichen phẳng là tổn thương điển hình với sẩn hoặc mảng ngứa, màu tím, đa giác và bế mặt phẳng, phân bố đối xứng, phổ biến nhất trên nếp gấp của cổ tay, chân, thân mình, quy đầu dương vật, niêm mạc miệng và âm đạo nhưng có thể lan rộng. Trong giai đoạn cấp tính, có thể gây tổn thương da, vết xước trên bề mặt. Mặc dù bị ngứa, nhưng các vết thương hiếm khi bị bào mòn hoặc đóng vảy.

Mặc dù việc chẩn đoán Lichen phẳng thường dựa vào xuất hiện của các tổn thương, nhưng các tổn thương tương tự cũng có thể là triệu chứng của bất kỳ bệnh sẩn vảy nào, lupus ban đỏ, và giang mai thứ phát. Lichen phẳng miệng hoặc âm đạo có thể giống bạch sản, và các tổn thương miệng cũng cần được phân biệt với bệnh nấm candida, ung thư, loét áp, pemphigus, pemphigoid niêm mạc, và mãn tính hồng ban đa dạng nên bác sĩ thường yêu cầu làm sinh thiết và làm các xét nghiệm về rối loạn chức năng gan, bao gồm viêm gan B và C.

Về điều trị, có thể dùng thuốc bôi ngoài da và niêm mạc, điều trị toàn thân, điều trị đồng thời các bệnh khác nếu có. Các loại thuốc bôi như acid salicylic dạng mỡ nồng độ 3%, 5% và 10%, nên bôi mỗi ngày 2- 3 lần. Bôi kem corticoid , có tác dụng chống dị ứng nên chống được ngứa…  

Các loại thuốc uống, có kháng histamin dùng để chống ngứa. Thuốc ngủ gardenal hay diazepam có thể dùng liều thích hợp để chống ngứa  gây khó ngủ được và nên nhớ không được dùng thuốc ngủ kéo dài. Ngoài ra có thể dùng thuốc chống nấm kết hợp với chống ngứa như mỡ ketoconazol và corticoid cũng có tác dụng giảm một số triệu chứng của bệnh.