Bệnh gai đen có nguy hiểm đến tính mạng, chữa trị ra sao?

1. Bệnh gai đen từ đâu ra ?

Bệnh gai đen được mô tả lần đầu vào năm 1889,  với hai loại chính là lành và ác tính. Đây là một tình trạng đặc trưng bởi các vùng da đổi màu sẫm, mịn như nhung ở các nếp gấp và nếp nhăn trên cơ thể. Vùng da bị ảnh hưởng có thể trở nên dày lên.
Bệnh gai đen  hay AN có thể định nghĩa là một tình trạng da đặc trưng bởi da dày, sạm, mượt như nhung, trong nếp gấp và nếp nhăn của cơ thể. Thông thường, acanthosis nigricans ảnh hưởng đến nách, háng, cổ. Với AN, sự xuất hiện tự nhiên của làn da mang tính đặc thù ảnh hưởng đến nách, bẹn và cổ và là triệu chứng da sạm đen xuất hiện nhanh trong bệnh đái tháo đường. Thường gặp và hầu hết các trường hợp mắc bệnh đều liên kết với béo phì, rối loạn hormone và kháng insulin. Bệnh có thể bắt đầu ở bất cứ độ tuổi nào nhưng phổ biến hơn ở những người có màu da đen và đôi khi có liên quan đến di truyền, mắc bệnh ung thư.

Trong một số trường hợp do gia tăng sản xuất androgen đã được xác định. Ngoài ra, bệnh gai đen còn do thuốc và bệnh tự phát hoặc có tính gia đình đã được các nhà khoa học ghi nhận. Bệnh biểu lộ bằng những mảng da màu nâu thẫm hoặc nâu xám ở các nếp của cơ thể như nách, cổ, bẹn, khoeo chân, rốn, quanh hậu môn hoặc cơ quan sinh dục...

Lúc đầu, da vùng bệnh có thể chỉ đổi màu xam xám, nhìn có vẻ như dính bẩn, sau đó da sẽ đen dần lên, sờ thấy sần sùi, nham nhám vì nổi các u nhú và tăng sừng. Thương tổn gai đen cũng có thể xuất hiện ở niêm mạc miệng. Hiếm khi, AN là dấu hiệu cảnh báo khối u ung thư trong cơ quan nội tạng, chẳng hạn như dạ dày hoặc gan.  Chứng gai đen không gây nguy hiểm đến tính mạng, tuy nhiên nó làm bạn mất đi sự tự tin, mất thẩm mỹ và nhiều bệnh nhân có thể cảm thấy xấu hổ, mặc cảm.

2. Bệnh AN có triệu chứng gì ?

AN có đặc thù là da thay đổi, da bóng tối, dày, mượt như nhung trong nếp gấp và nếp nhăn cơ thể, thường ở háng, nách và cổ. Đôi khi môi, lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân bị ảnh hưởng. Thay đổi về da xuất hiện từ từ, đôi khi trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Acanthosis nigricans thường kết hợp với điều kiện làm tăng mức insulin, chẳng hạn như bệnh tiểu đường tuýp 2 hoặc là thừa cân.

Nếu mức insulin quá cao, thêm insulin có thể kích hoạt hoạt động trong các tế bào da. Điều này có thể gây ra những thay đổi da đặc trưng. Trong một số trường hợp, acanthosis nigricans thừa hưởng từ gia đình. Một số loại thuốc như thuốc tránh thai và liều lượng lớn của niacin có thể đóng góp điều kiện. Vấn đề hormone khác, rối loạn nội tiết hoặc các khối u có thể đóng một vai trò. Hiếm khi, acanthosis nigricans liên kết với một số loại ung thư.

3. Chẩn đoán và điều trị 

Bệnh gai đen và béo phì có mối liên quan về cơ chế bệnh sinh, điều trị bệnh gai đen ở nhóm bệnh nhân béo phì cần dựa vào kiểm soát cân nặng. Phẫu thuật nội soi thu nhỏ dạ dày cho bệnh nhân béo phì có kết hợp gai đen đã cho kết quả kiểm soát tốt cả hai. 

Acanthosis nigricans thường được phát hiện trong kiểm tra da. Đôi khi, một mẫu da nhỏ được lấy ra (sinh thiết) để kiểm tra trong phòng thí nghiệm. Nếu nguyên nhân của acanthosis nigricans không rõ ràng, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm máu, X-quang, xét nghiệm khác để tìm nguyên nhân cụ thể gây bệnh. 

Trong những năm gần đây, tỉ lệ bệnh nhân béo phì gia tăng nhanh chóng và có liên quan đến bệnh AN, , bệnh đặc trưng bởi những vệt màu từ nâu nhạt đến đen xuất hiện ở vùng cổ, nách, háng và dưới bầu ngực, các vị trí khác ít gặp hơn. Cơ chế bệnh sinh chính xác của bệnh gai đen liên quan đến béo phì hiện vẫn chưa được làm sáng tỏ đầy đủ. Tuy nhiên nhiều báo cáo đã chỉ ra rằng, bệnh nhân béo phì kết hợp gai đen có mức insulin và c-peptide cao hơn rõ ràng so với nhóm béo phì đơn thuần. Do vậy giả thuyết đưa ra là béo phì và gai đen có cơ sở sinh lý bệnh chung như tăng tiết insulin, mức độ IGF-1 cao. 

Riêng điều trị rối loạn sắc tố trong bệnh gai đen khá khó khăn, với bệnh nhân gai đen có thể trạng béo phì việc điều trị được khuyến cáo cần dựa vào điều chỉnh cân nặng. Trong nhiều trường hợp, điều trị các vấn đề cơ bản có thể giúp làm mờ vết đổi màu. 

Không có phương pháp điều trị đặc hiệu, việc điều trị bệnh thường dựa vào điều trị các nguyên nhân gây bệnh, cụ thể như giảm cân, ngừng sử dụng thuốc hoặc các chất bổ sung, thoa kem theo toa để làm sáng hoặc làm mềm các vùng da bị ảnh hưởng, dùng xà phòng có tính kháng khuẩn, sử dụng nhẹ nhàng để tránh vùng da tổn thương bị cọ xát làm bệnh trầm trọng hơn.  
Phẫu thuật nội soi thu nhỏ dạ dày hình ống trên bệnh nhân béo phì có kết hợp bệnh gai đen.  Nếu AN được kích hoạt bởi một khối u ung thư, phẫu thuật cắt bỏ khối u thường làm cho da sáng lên.  Nên thay đổi chế độ ăn uống, giảm tinh bột và đường. Sử dụng kem theo toa hoặc thuốc nước để làm sáng các khu vực bị ảnh hưởng, như những sản phẩm sửa đổi có chứa vitamin A (Retin-A). Thuốc uống,  có isotretinoin (Accutane, Sotret) và dùng dầu cá. Ứng dụng thủ thuật dermabrasion hoặc liệu pháp laser, có thể giúp làm giảm độ dày của một số khu vực bị ảnh hưởng.