1. Đôi điều về bệnh phổi kẽ
Bệnh phổi kẽ (Interstitial lung disease) hay ILD còn gọi là bệnh nhu mô phổi lan tỏa (DPLD), tên chung của một nhóm bệnh gây tổn thương tổ chức kẽ của phổi (vách phế nang, tổ chức kẽ liên phế nang, mạch máu phổi). Tất cả các bệnh phổi kẽ đều ảnh hưởng đến mô kẽ, một phần của phổi.
Bệnh phổi kẽ liên quan đến biểu mô phế nang, nội mô mao mạch phổi, màng đáy, và các mô quanh mạch máu và perilymphatic. Nó có thể xảy ra khi chấn thương phổi gây ra phản ứng phục hồi bất thường. Thông thường, cơ thể tạo ra một lượng mô vừa phải để sửa chữa thiệt hại khi bị chấn thương, nhưng trong bệnh phổi kẽ, quá trình sửa chữa trở nên tồi tệ và các mô xung quanh túi khí (phế nang) trở nên sẹo và dày lên. Cơ chế này làm cho oxy khó đi vào máu hơn. Thuật ngữ ILD được sử dụng để phân biệt các bệnh này với các bệnh đường hô hấp tắc nghẽn.
ILD kéo dài có thể dẫn đến xơ phổi, nhưng điều này không phải lúc nào cũng đúng. Xơ phổi vô căn là bệnh phổi kẽ mà không có nguyên nhân rõ ràng nào có thể được xác định (vô căn) và có liên quan đến các phát hiện điển hình cả về xơ hóa (xơ cơ bản và màng phổi với bệnh lý mật ong) và bệnh lý (tạm thời và bệnh lý không gian trọng tâm).
2. Các loại bệnh phổi kẽ
Tất cả các dạng bệnh phổi kẽ đều làm cho kẽ dày lên, viêm nhiễm, gây sẹo hoặc tích tụ chất lỏng. Một số dạng ILD kéo dài trong một thời gian ngắn hoặc lâu dài (mãn tính) và không biến mất. Các dạng bệnh phổi kẽ thường gặp:
o Viêm phổi kẽ : Vi khuẩn, vi rút hoặc nấm có thể lây nhiễm kẽ, trong đó, khuẩn Mycoplasma pneumoniae là thủ phạm nặng ký.
o Xơ hóa phổi tự phát: Khiết phát sinh mô sẹo trong kẽ, nguyên nhân đến nay khoa học vẫn chưa rõ.
o Viêm phổi kẽ không đặc hiệu : Dạng bệnh phổi kẽ thường ảnh hưởng đến những người mắc các bệnh tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp hoặc xơ cứng bì.
o Viêm phổi quá mẫn: Xảy ra khi bụi, nấm mốc hoặc những thứ khác mà bạn hít thở gây kích ứng phổi trong một thời gian dài.
o Viêm phổi tổ chức mật (COP): COP là một bệnh phổi kẽ giống như viêm phổi mà không bị nhiễm trùng. Giới bác sĩ gọi đây là viêm tiểu phế quản tắc nghẽn với viêm phổi tổ chức (BOOP).
o Viêm phổi kẽ cấp tính: Đây là dạng bệnh nghiêm trọng, đột ngột. Những người mắc bệnh này thường phải dùng máy trợ thở.
o Viêm phổi kẽ tróc vảy: Đây là bệnh phổi do hút thuốc lá gây ra.
o Bệnh sacoit: Bệnh phổi kẽ cùng với sưng hạch bạch huyết. Nó có thể ảnh hưởng đến tim, da, dây thần kinh và mắt.
o Bệnh bụi phổi amiăng: Do hít phải amiăng, một loại sợi được sử dụng trong vật liệu xây dựng.
3. Triệu chứng bệnh phổi kẽ
Triệu chứng phổ biến nhất của tất cả các dạng bệnh phổi kẽ là khó thở và tồi tệ hơn theo thời gian.
· Ho khô và không có chất nhầy.
· Giảm cân, thường gặp nhất ở những người bị COP hoặc BOOP.
· Với hầu hết các dạng ILD, khó thở phát triển chậm (trong nhiều tháng). Nếu bị viêm phổi kẽ hoặc viêm phổi kẽ cấp tính, các triệu chứng sẽ xuất hiện nhanh chóng (trong vài giờ hoặc vài ngày).
4. Nguyên nhân và rủi ro
Nguyên nhân của hầu hết bệnh phổi kẽ là không rõ. Vi khuẩn, vi rút và nấm có thể là thủ phạm. Con người cũng có thể bị ILD nếu thường xuyên hít phải những thứ có thể gây hại cho phổi như amiang, protein chim (chẳng hạn như từ các loài chim lạ, gà hoặc chim bồ câu), bụi than hoặc các loại bụi kim loại khác từ hoạt động khai thác mỏ, bụi ngũ cốc từ nông nghiệp, bụi silic, bột talc.. Rất hiếm, một số loại thuốc có thể gây ILD như kháng sinh, thuốc chống viêm, thuốc hóa trị như bleomycin, thuốc tim như amiodarone.. Bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh phổi kẽ, nhưng rủi ro cao ở nhóm tuổi cao, nhóm mắc bệnh tự miễn dịch, bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), do di truyền học và do xạ trị ung thư
5. Chẩn đoán và điều trị
Những người mắc bệnh phổi kẽ thường đi khám bác sĩ vì khó thở hoặc ho. Bác sĩ có thể kê làm các xét nghiệm hình ảnh về phổi của bạn để tìm ra vấn đề. Chẳng hạn bằng X-quang ngực, chụp CT, chụp CT độ phân giải cao, kiểm tra chức năng phổi. sinh thiết phổi, nội soi phế quản, phẫu thuật nội soi lồng ngực có video hỗ trợ (VATS) và sinh thiết phổi mở (phẫu thuật lồng ngực).
Phương pháp điều trị tùy thuộc vào dạng ILD mắc phải và nguyên nhân gây ra. Như dùng thuốc kháng sinh, corticoid, hít oxy, ghép phổi. Ngoài ra còn có các kỹ thuật khác như dùng thuốc Azathioprine (Imuran), N-acetylcysteine (Mucomyst), Cyclophosphamide (Cytoxan), Cyclosporin, methotrexat, Nintedanib (Ofev)….
Cũng phải nói thêm rằng, việc điều trị bệnh viêm phổi kẽ không đơn giản, rất khó khăn nên mỗi chúng ta cần chủ động phòng tránh như bỏ thuốc lá, kể cả hút thụ động (hít phải khói thuốc người hút phả ra); sử dụng phương tiện bảo bộ lao động nếu thường xuyên phải tiếp xúc với chất độc hại như bụi silic, bụi kim loại,… Khám sức khỏe định kỳ và điều trị dứt điểm nếu bị nhiễm khuẩn ở phổi hoặc toàn thân. Chú ý giữ ấm cơ thể khi trời chuyển lạnh đặc biệt là vị trí cổ, ngực, đầu nhằm hạn chế tình trạng tăng nặng bệnh. Nên duy trì lối sống khoa học, năng vận động, ăn uống cân bằng, đủ chất, sống vui khỏe, hạn chế căng thẳng. Năng vệ sinh môi trường sinh sống, năng rửa chân tay, mang khẩu trang kể cả khi làm việc lẫn tiếp xúc nơi đông người…
Tác giả bài viết: BVQT Minh Anh
Ý kiến khác
