1. Phát hiện mới về nguyên nhân gia tăng bệnh sỏi thận
Nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố trên tạp chí dinh dưỡng Frontiers in Nutrition của Thụy Sĩ đầu tháng 8/2023 cho biết, cắt giảm đồ uống và thực phẩm có đường có thể giúp ngăn ngừa sỏi thận. Theo nghiên cứu, những người càng ăn và uống nhiều đường thì khả năng bị sỏi thận càng cao. Cụ thể, những người trong nghiên cứu ăn thêm nhiều đường nhất có tỷ lệ mắc sỏi thận cao hơn từ 39% đến 88% so với những người ăn thêm ít đường.
Kết luận trên được dựa vào phân tích dữ liệu từ năm 2007 đến 2018 của của CDC (Mỹ) đối với 28.303 người ở Mỹ từ 20 tuổi trở lên, 10% trong số họ bị sỏi thận. Độ tuổi trung bình của những người trong nghiên cứu là 48 và 48% là nam giới.
Các loại đường bổ sung trong nghiên cứu là đường nâu, sirô mía, xi-rô ngô, chất rắn xi-rô ngô, dextrose, fructose, siro trái cây, mật ong, xi-rô cây thích, mật đường, xi-rô bánh kếp, đường thô, xi-rô lúa miến và đường trắng. Đường tự nhiên trong sữa và trái cây không được coi là đường bổ sung. Trung bình, mọi người ăn thêm 272 calo từ đường (quy định của Hiệp hội
Tim mạch Mỹ không ăn quá 100 calo mỗi ngày đối với phụ nữ và 150 calo mỗi ngày đối với nam).
25% những người ăn ít thêm đường nhất có tỷ lệ phát triển sỏi thận thấp nhất, trong khi 25% những người ăn thêm nhiều đường nhất và có tỷ lệ cao nhất sỏi thận, nhóm này ăn trung bình 542 calo. Một lon nước ngọt có thêm lượng đường trị giá khoảng 176 calo và một lít kem thường có lượng đường thêm hơn 300 calo. Kết quả, 25% nhóm người trong nghiên cứu ăn thêm nhiều đường có tới 11,7% bị sỏi thận.
2. Những giải thiết & sự thật về sỏi thận
Theo Quỹ Thận Quốc gia Mỹ (NKF), các nghiên cứu gần đây cho thấy, tỷ lệ sỏi thận đang gia tăng. Không phải tất cả các viên sỏi đều được tạo ra như nhau vì vậy cũng đừng lầm tưởng và ngộ nhận về sỏi thận.
► Đừng đánh giá thấp mồ hôi
Xông hơi, yoga nóng và tập thể dục nặng có thể tốt cho sức khỏe, nhưng chúng cũng có thể dẫn đến sỏi thận. Lý do?, mất nước do đổ mồ hôi - cho dù là do những hoạt động hay chỉ là sức nóng của mùa hè có thể dẫn đến việc sản xuất nước tiểu ít hơn. Càng đổ nhiều mồ hôi, bạn càng ít đi tiểu, điều này cho phép các khoáng chất tạo sỏi lắng đọng và kết dính trong thận và đường tiết niệu. Một trong những biện pháp tốt nhất bạn có thể thực hiện để tránh sỏi thận là uống nhiều nước, để dẫn đến đi tiểu nhiều. Nhất là là khi tham gia tập thể dục hoặc các hoạt động gây ra nhiều mồ hôi.
► Không chỉ tăng cường Oxalate mà còn chú ý đến nhiều thành phần khác
Oxalate tự nhiên được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, như trái cây và rau quả, quả hạch và hạt, ngũ cốc, các loại đậu, thậm chí cả socola và trà. Một số ví dụ về thực phẩm chứa hàm lượng oxalate cao có đậu phộng, đại hoàng, rau bina, củ cải đường, sôcôla và khoai lang. Ăn vừa phải những thực phẩm này để hạn chế hình thành sỏi canxi oxalat, loại sỏi thận phổ biến nhất.
Một quan niệm sai lầm phổ biến là chỉ cắt giảm thực phẩm giàu oxalate trong chế độ ăn uống. Mặc dù về lý thuyết, điều này có thể đúng, nhưng cách tiếp cận này không thông minh từ góc độ sức khỏe tổng thể. Hầu hết sỏi thận được hình thành khi oxalate liên kết với canxi trong khi thận sản xuất nước tiểu.
Điều quan trọng là phải ăn và uống các thực phẩm giàu canxi và oxalat cùng nhau trong bữa ăn. Làm như vậy, oxalate và canxi có nhiều khả năng liên kết với nhau hơn trong dạ dày và ruột trước khi thận bắt đầu xử lý, khiến sỏi thận ít có khả năng hình thành.
► Canxi không phải là kẻ thù
Nhiều người có quan niệm coi canxi là thủ phạm chính gây ra sỏi canxi-oxalat. Theo nghiên cứu, một chế độ ăn ít canxi thực sự làm tăng nguy cơ phát triển sỏi thận. Tuy nhiên, để hạn chế mắc bệnh nên cố gắng cắt giảm natri trong chế độ ăn uống và kết hợp thực phẩm giàu canxi với thực phẩm giàu oxalate.
► Cần dùng thuốc đúng cách
Việc đào thải sỏi thận thường được mô tả là một quá trình “nan giải nhất” mà một người có thể trải qua, nhưng không phải một lần. Các nghiên cứu đã chỉ ra, nếu có 1 viên sỏi sẽ làm tăng đáng kể những viên tiếp theo. Cũng theo nghiên cứu, những người sỏi thận thường ít tuân thủ theo khuyến cáo của bác sĩ chuyên khoa thận và tiết niệu. Khoảng 15% bệnh nhân sỏi thận không dùng thuốc theo chỉ định và 41% không tuân theo lời khuyên về dinh dưỡng để ngăn ngừa sỏi tái phát. Vì vậy, nếu không dùng thuốc đúng cách và điều chỉnh chế độ ăn uống, sỏi có thể quay trở lại và phát sinh thêm các bệnh khác cho thận.
Sỏi thận mãn tính thường được điều trị bằng citrate kiềm (ít axit), chẳng hạn như kali citrate để giúp ngăn ngừa một số loại sỏi. Nước ép cam quýt có chứa citrate (axit citric) có lợi ngăn ngừa sỏi thận. Cân nhắc dùng nước chanh pha với nước và alkali citrate không kê đơn. Mục đích là để tăng citrate trong nước tiểu (để ngăn ngừa sỏi canxi) và giữ cho độ pH ở mức cân bằng. Tư vấn bác sĩ về các lựa chọn điều trị phù hợp, bao gồm các sản phẩm không kê đơn và biện pháp khắc phục tại nhà. Những người mắc bệnh thận có thể cần theo dõi lượng natri, kali hoặc các khoáng chất khác, tùy thuộc vào mức độ của bệnh thận hoặc các yếu tố khác.
► Không phải tất cả các viên đá đều được tạo ra như nhau.
Ngoài sỏi canxi oxalat, một loại sỏi thận phổ biến khác là sỏi axit uric. Thịt đỏ, thịt nội tạng và động vật có vỏ có nồng độ cao của một hợp chất hóa học tự nhiên này được gọi là purin. Ăn nhiều purin dẫn đến sản xuất nhiều axit uric hơn và tạo ra lượng axit lớn hơn để thận bài tiết ra ngoài. Bài tiết axit uric cao hơn dẫn đến độ pH tổng thể của nước tiểu thấp hơn, có nghĩa là nước tiểu có tính axit hơn. Nồng độ axit cao trong nước tiểu khiến sỏi axit uric dễ hình thành hơn.
Để ngăn ngừa sỏi axit uric, hãy cắt giảm các loại thực phẩm có hàm lượng purin cao như thịt đỏ, thịt nội tạng và động vật có vỏ, đồng thời tuân theo chế độ ăn uống lành mạnh chủ yếu là rau và trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các sản phẩm từ sữa ít chất béo. Hạn chế thực phẩm và đồ uống có đường, đặc biệt là những loại có chứa xi-rô ngô hàm lượng đường cao. Hạn chế uống rượu vì nó có thể làm tăng nồng độ axit uric trong máu và tránh chế độ ăn kiêng vì lý do tương tự. Ăn ít protein từ động vật và ăn nhiều trái cây và rau quả sẽ giúp giảm độ axit trong nước tiểu và điều này sẽ giúp giảm cơ hội hình thành sỏi. Ngoài ra cũng nên uống đủ nước, hạn chế muối, thực phẩm giàu oxalate, đồ uống có ga có quá nhiều đường sucrose và đường fructose cũng làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Và cuối cùng nên tránh sử các loại thực phẩm và đồ uống mất nước, như đồ uống có cồn, rượu bia….
Tác giả bài viết: BVQT Minh Anh
Ý kiến khác