Uống thuốc đúng cách- Bạn đã biết?

1. Trước khi uống thuốc

Nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tuân thủ các khuyến nghị của bác sĩ, như thời gian uống thuốc, liều lượng, chỉ định, chống chỉ định và những tác dụng phụ có thể gặp phải. Đặc biệt, kiểm tra hạn sử dụng của thuốc.
Loại nước thích hợp khi uống thuốc
Các bác sĩ khuyến nghị nên dùng nước lọc để uống thuốc. Nước lọc giúp thuốc hòa tan dễ dàng và tiếp tục đi qua ruột non để hấp thụ và phát huy tác dụng. Nước đun sôi để nguội cũng là lựa chọn phổ biến, phù hợp. Tuy nhiên, nên chọn nước tinh khiết, để tránh ảnh hưởng đến chất lượng thuốc..  
Khi uống thuốc, cần tránh sử dụng những loại thức uống sau:

• Sữa: Đồ uống này có thể tạo thành các tủa không tan khi kết hợp với một số kháng sinh, ảnh hưởng đến hiệu quả và hấp thu của thuốc. Tuy nhiên, có một số loại thuốc có thể tăng khả năng hấp thu khi uống cùng với sữa, nhưng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ. Ví dụ, loại thuốc khó tan trong nước và ưa chất béo như omega-3 và các loại vitamin tan trong dầu (A,D,E,K). Đó là lý do tại sao dược sĩ có thể yêu cầu uống loại thuốc cụ thể cùng với thức ăn. Quá trình này, sữa giúp tăng cường sinh khả dụng của thuốc, hay lượng thuốc thực sự đi vào máu.
• Cà phê, trà, đồ uống có gas vì chúng có chứa caffeine và có thể tạo thành kết tủa không tan khi dùng chung với thuốc có bổ sung sắt. Caffeine cũng làm giảm hiệu quả của các thuốc an thần và gây rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi.
• Một số loại nước ép trái cây có thể làm ảnh hưởng tác dụng của thuốc. Chẳng hạn như việc dùng nước bưởi chùm cùng amlodipin, một thuốc được chỉ định trong điều trị tăng huyết áp, có thể dẫn đến gia tăng nồng độ thuốc trong máu, từ đó làm tăng nguy cơ hạ áp quá mức hoặc tăng nguy cơ tác dụng phụ có thể gă.
• Cách chất kích thích như rượu, bia vì cồn trong đồ uống có thể làm tăng độc tính của một số thuốc tác động trên thần kinh và làm suy yếu hiệu quả của các loại thuốc khác.

Cách uống một số loại thuốc cụ thể
   

• Uống thuốc dạng viên và viên nang: Chuẩn bị sẵn một cốc nước mát, tránh dùng nước nóng. Đảm bảo bạn ngồi thẳng và thoải mái. Nhấp một ngụm nước rồi đặt thuốc vào giữa lưỡi và nuốt. Giữ cằm hơi hướng xuống dưới. Một số người ngửa đầu ra sau để dễ nuốt thuốc viên, điều này thực sự không có tác dụng.
• Uống thuốc dạng lỏng: Lắc lọ để khuấy đều thuốc lắng dưới đáy. Nên đong liều lượng chính xác bằng ống tiêm định lượng vô trùng, hoặc các dụng cụ đong được đính kèm với thuốc.
• Uống viên nén hoặc bột hòa tan theo đúng đúng lượng ghi trên vỏ hộp hay chỉ định của bác sĩ. Cần lưu ý không tự ý nghiền, bẻ viên nén hoặc tách viên nang, điều này có thể dẫn đến giảm hiệu quả của thuốc, thậm chí gia tăng độc tính trên người dùng.
• Sử dụng kem, thuốc mỡ và gel: Sử dụng theo hướng dẫn. Chỉ bôi thuốc vào nơi được kê đơn.
•  Thuốc nhỏ mắt: Nếu đeo kính áp tròng, nên tháo kính (sau đó đợi 15 phút trước khi đeo lại). Trước khi dùng nên lắc lọ, cẩn thận không để đầu ống nhỏ giọt chạm vào bất kỳ phần nào của mắt. Đảm bảo ống nhỏ giọt luôn sạch, để 5 phút giữa các lần nhỏ thuốc, nghiêng đầu ra sau và nhìn lên trần nhà, dùng ngón trỏ kéo mí mắt dưới xuống để tạo thành một túi.
• Thuốc mỡ mắt: Thoa thuốc theo cách tương tự như khi bạn nhỏ thuốc nhỏ mắt bằng cách tạo thành một túi ở mí mắt dưới. Giữ ống thuốc phía trên mắt và nhẹ nhàng bóp một đường thuốc mỡ dài 1 cm dọc theo bên trong mí mắt dưới. Chớp mắt để thuốc mỡ dàn đều trên bề mặt nhãn cầu.
• Đối với thuốc dùng cho thể thao, không nên uống chúng cùng đồ uống có gas vì thuốc sẽ phân hủy ngay trong miệng dễ gây bỏng và rất khó nuốt. Đối với một số loại thuốc dạng lỏng, có chứa cồn, không nên uống cùng sữa vì có thể gây đau dạ dày. Một số loại thuốc như ritonavir, saqunavir, nelfinavir cần có thức ăn trong dạ dày và đường tiêu hóa để đi vào máu.
• Một số loại thuốc như NSAID (thuốc chống viêm không steroid) cũng nên uống cùng thức ăn để giảm kích ứng dạ dày. 

Những điều cần cân nhắc trước khi uống thuốc
 
- Tạo điều kiện thuận lợi khi nuốt: Tùy vào sức khỏe mỗi người nên uống từ từ và dùng chất lỏng uống phù hợp để giúp nuốt viên nang và viên nén được dễ dàng hơn.

- Một số thuốc có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày nếu tiếp xúc trực tiếp. Vì vậy, người ta thường dùng các chất như gel hoặc hỗn dịch có tính kiềm để tạo lớp bảo vệ tạm thời cho dạ dày và tá tràng, giúp giảm tổn thương do các thuốc gây ra. Tuy nhiên, nếu lớp phủ này quá dày hoặc quá nhiều, thuốc sẽ khó hòa tan và hấp thu hơn, làm giảm hiệu quả điều trị.

- Liên kết với protein. Một số loại thuốc có thể bị gắn kết liên kết với các phân tử protein. Khi uống loại thuốc này thì không nên dùng cùng với các thức uống như sữa hoặc các chế phẩm có gelatin.

- Khả năng hòa tan của thuốc: Một số khoáng chất, kim loại (như canxi, sắt) cần môi trường có tính acid nhẹ để hấp thu tốt hơn. Trong những trường hợp này, uống cùng nước ép trái cây chua như cam, quýt có thể giúp thuốc tan tốt hơn, dễ hấp thu vào cơ thể. Tuy nhiên, không phải thuốc nào cũng phù hợp với cách này. Vì vậy, chỉ nên thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ.

- Mỗi loại thuốc được sản xuất sao cho tan và hấp thu ở một vị trí cụ thể trong đường tiêu hóa. Nếu bẻ, nghiền viên nén hoặc mở viên nang ra sẽ làm thuốc hỏng cấu trúc, giảm hiệu quả hoặc tăng tác dụng phụ. Ví dụ, một số thuốc có thể bị phá hủy bởi acid dạ dày, nên được bào chế dưới dạng viên bao phim tan ở ruột – nghĩa là thuốc chỉ tan khi đã đi qua dạ dày và vào ruột non. Nếu bẻ viên thuốc, lớp bảo vệ này sẽ mất tác dụng, thuốc bị hỏng hoặc không còn hiệu quả. Một số viên nang chứa các vi hạt bao phim, sẽ giải phóng thuốc từ từ, giúp duy trì nồng độ thuốc trong máu lâu hơn. Nếu xé viên nang và hòa các hạt thuốc vào nước, lớp bao này có thể bị phá vỡ, làm mất kiểm soát tốc độ hấp thu thuốc.

Vì vậy, việc lựa chọn nước tốt nhất để uống thuốc phải nhận thức đầy đủ về bản chất của thuốc, hiệu quả của thuốc trong đường tiêu hóa và các dạng trình bày. Về phía bác sĩ, trước khi kê đơn và cấp thuốc nên cung cấp cho bệnh nhân mọi hướng dẫn phù hợp về cách thức, thời điểm và cách sử dụng thuốc.