Khuyến cáo của bác sĩ khi dùng thuốc quá liều

Theo Cơ quan phòng chống ma túy Mỹ (DEA) tỉ lệ tử vong do sử dụng thuốc quá liều ở Mỹ đã tăng 54% trong vòng 5 năm. Năm 2020, có gần 93.655 người Mỹ thiệt mạng quá liều. Năm 2021, tăng lên 107.622 ca, nhiều gấp đôi so với 2015. Giới chức Mỹ cho hay tình trạng thuốc kê theo toa giả (chứa fentanyl) đang tăng lên, làm đẩy tỉ lệ tử vong do dùng thuốc quá liều lên mức kỷ lục. Các quan chức hiện đang thực hiện chiến dịch “One Pill Can Kill” (Một viên thuốc đổi một sinh mạng) nhằm cảnh báo về đường dây cung cấp ma túy bất hợp pháp.

Theo Bách khoa thư mở, trong thực hành y tế nói chung, quá liều thuốc (OD) là việc đưa vào cơ thể hoặc tiếp nhận một lượng lớn thuốc vượt quá mức giới hạn khuyến cáo hoặc trong thực phẩm ăn quá nhiều một thứ gì đó dẫn đến gây bệnh. Từ ‘quá liều’ thường được dùng trong y tế, áp dụng cho các loại thuốc, chứ không phải là chất độc/thuốc độc. Thuốc quá liều đôi khi được sử dụng cho mục đích cố ý tự sát, tự sát không thành hoặc tự hại, nhưng đa phần quá liều do tình cờ, kết quả của việc lạm dụng , có thể là chủ ý hoặc vô tình.

Nguyên nhân dẫn đến quá liều?

Lạm dụng dẫn đến quá liều thường là vô tình hay hữu ý, có thể là những sai sót do không đọc kỹ hoặc hiểu rõ nhãn mác.  Người lớn (đặc biệt là người cao niên hoặc người dùng nhiều loại thuốc) có thể uống nhầm thuốc hoặc uống sai liều lượng thuốc. Trẻ nhỏ có thể vô tình nuốt phải thuốc vì chúng tò mò về những loại thuốc mà chúng có thể tìm thấy. Trẻ em dưới 5 tuổi (đặc biệt là từ 6 tháng đến 3 tuổi) có xu hướng cho mọi thứ chúng tìm thấy vào miệng. Những người cố tình dùng quá liều thuốc thường xuyên bị các tình trạng sức khỏe tâm thần tiềm ẩn.

Quá liều tình cờ cũng do việc kê đơn quá mức quy định, không am hiểu thành phần hoạt tính của thuốc hoặc vô ý để trẻ nuốt phải. Ví dụ, việc sử dụng multivitamin (thường gọi là vitamin tổng hợp) để bổ sung sắt. Sắt là thành phần cấu tạo phân tử hemoglobin trong máu, dùng để vận chuyển oxy đến các tế bào sống. Khi uống vào một lượng nhỏ, sắt cho phép cơ thể cung cấp hemoglobin, nhưng với số lượng lớn sẽ gây ra sự mất cân bằng pH nghiêm trọng trong cơ thể. Nếu không được điều trị kịp thời bằng liệu pháp Chelation (phương pháp loại bỏ độc tố và kim loại nặng ra khỏi cơ thể bằng axit ethylenediaminetetraacetic), bệnh nhân có thể tử vong hoặc hôn mê vĩnh viễn.

Các vấn đề về dấu hiệu sinh tồn (nhiệt độ, nhịp tim, nhịp hô hấp, huyết áp) có thể xảy ra và có thể đe dọa đến tính mạng, như buồn ngủ, lú lẫn và hôn mê, đổ mồ hôi, hoặc khô nóng, đau ngực có thể xảy ra và có thể do tổn thương tim hoặc phổi. Khó thở có thể xảy ra. Hơi thở có thể nhanh, chậm, sâu hoặc nông; đau bụng, buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy là có thể. Một số thuốc cụ thể có thể làm hỏng các cơ quan cụ thể trong cơ thể.

Khi nào cần chăm sóc y tế ?

Bác sĩ, trung tâm chống độc tại địa phương hoặc khoa cấp cứu của bệnh viện địa phương có thể giúp xác định mức độ nghiêm trọng của việc nghi ngờ dùng thuốc quá liều. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau khi dùng thuốc quá liều đòi hỏi phải có thông tin chính xác về tên cụ thể của thuốc, lượng thuốc đã uống và thời gian dùng thuốc.

Mỗi người phản ứng khác nhau và phản ứng rất khó dự đoán. Nhiều người được hướng dẫn đến khoa cấp cứu có thể không phát triển bất kỳ dấu hiệu ngộ độc thực thể nào. Những người khác sẽ trở nên ốm nặng.Các thành viên trong gia đình cũng thường hữu ích trong việc thuyết phục người đó tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Bất kỳ ai ở cùng với người dùng quá liều ma túy đều có thể hỗ trợ bằng cách tìm tất cả các hộp đựng thuốc hoặc hóa chất và đưa chúng đến bác sĩ khoa cấp cứu.

Điều trị quá liêu như thế nào?

Việc điều trị sẽ được quyết định bởi loại thuốc cụ thể được sử dụng khi quá liều. Thông tin được cung cấp về số lượng, thời gian và các vấn đề y tế tiềm ẩn sẽ rất hữu ích. Tìm hiểu thêm về phục hồi sau khi dùng quá liều.

Trong một số ít trường hợp, có thể rửa dạ dày bằng cách rửa dạ dày (bơm dạ dày) để loại bỏ một cách cơ học các thuốc không được hấp thụ ra khỏi dạ dày. Than hoạt tính có thể được sử dụng để giúp liên kết thuốc và giữ chúng trong dạ dày và ruột. Điều này làm giảm lượng hấp thụ vào máu. Thuốc, liên kết với than, sau đó được thải ra ngoài theo phân. Thông thường, một loại thuốc tẩy được dùng cùng với than để người đó tống phân ra khỏi ruột nhanh hơn.

Những người bị kích động hoặc bạo lực có thể cần được kiềm chế về thể chất và đôi khi cần dùng thuốc an thần tại khoa cấp cứu cho đến khi thuốc hết tác dụng. Điều này có thể gây lo lắng cho một người trải nghiệm và cho các thành viên gia đình chứng kiến. Các chuyên gia y tế cố gắng hết sức để chỉ sử dụng nhiều lực và nhiều thuốc khi cần thiết

Đối với một số trường hợp quá liều, có thể cần phải cho dùng loại thuốc khác để làm thuốc giải độc nhằm đảo ngược tác dụng của những gì đã dùng hoặc để ngăn chặn tác hại thậm chí còn lớn hơn từ loại thuốc được dùng ban đầu. Bác sĩ sẽ quyết định xem việc điều trị có cần thêm các loại thuốc bổ sung hay không.