Bệnh lý cơ tim: Phòng tránh, chữa trị

1. Bệnh lý cơ tim là gì?

Cardiomyopathy (Bệnh cơ tim) là thuật ngữ rộng dùng để chỉ các vấn đề liên quan đến cơ tim, bao gồm bệnh và rối loạn ảnh hưởng đến sự hoạt động của cơ tim. Cơ tim là cơ quan cung cấp năng lượng và đảm bảo tuần hoàn máu trong cơ thể, có nhiệm vụ bơm máu đưa dưỡng chất và oxy đến các cơ quan và mô trong cơ thể. Khi chức năng của cơ tim bị ảnh hưởng, khả năng bơm máu của tim cũng gặp vấn đề, khiến người bệnh có thể đối mặt với những biến chứng tim mạch nghiêm trọng.

Bệnh cơ tim trở nên tồi tệ theo thời gian và có thể đe dọa đến tính mạng. Nó là kết quả của một đặc điểm di truyền hoặc nó có thể bắt nguồn từ một hay nhiều tình trạng sức khỏe khác, chẳng hạn như bệnh tim, cường giáp hoặc lạm dụng rượu. Các triệu chứng điển hình có suy nhược, chóng mặt, khó thở, huyết áp cao và giữ nước hoặc phù nề.

2. Phân loại bệnh cơ tim

Có nhiều loại bệnh cơ tim khác nhau, gây ra bởi nhiều yếu tố với bốn loại chính sau:

Bệnh cơ tim giãn nở: 

Đôi khi còn được gọi là "tim to", hay bệnh cơ tim giãn nở, nó xảy ra khi cơ tim to hoặc giãn ra và quá yếu để bơm máu hiệu quả. Đây là loại bệnh cơ tim phổ biến nhất.

Bệnh cơ tim phì đại:  Bệnh được cho là có yếu tố di truyền, xảy ra khi thành tim dày lên và ngăn máu chảy qua tim. Hậu quả làm tim cứng lại và tăng nguy cơ mắc các sự cố về điện. Huyết áp cao lâu dài, lão hóa, tiểu đường hoặc bệnh tuyến giáp cũng có thể gây ra các loại bệnh cơ tim liên quan đến tăng huyết áp. Trong một số trường hợp, nguyên nhân là không rõ.

Loạn sản thất phải gây loạn nhịp tim (ARVD): Đây là một dạng bệnh cơ tim rất hiếm gặp, nhưng lại là nguyên nhân hàng đầu gây đột tử ở các vận động viên trẻ. Trong loại bệnh cơ tim di truyền này, chất béo và mô sợi thừa sẽ thay thế cơ của tâm thất phải. Khiến nhịp tim bất thường và những bất thường trong chức năng của tâm thất phải.

Bệnh cơ tim hạn chế: Xảy ra khi tâm thất cứng lại và không thể thư giãn đủ để chứa đầy máu. Bệnh tim, sẹo tim và amyloid tim, thường xảy ra sau khi ghép tim, được cho là những nguyên nhân có thể xảy ra. 

Ngoài ra còn có các loại bệnh cơ tim khác như bệnh cơ tim chu sinh xảy ra trong hoặc sau khi mang thai. Bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ, xảy ra khi tim không thể bơm máu đến các phần còn lại của cơ thể do bệnh động mạch vành. Bệnh cơ tim không nén, còn được gọi là bệnh cơ tim xốp. Đây là một căn bệnh hiếm gặp khi mới sinh và gây ra bởi sự phát triển bất thường của cơ tim trong bụng mẹ. Bệnh cơ tim trẻ em và bệnh cơ tim vô căn, có nghĩa không rõ nguyên nhân.

Nguyên nhân gây bệnh cơ tim

Bệnh cơ tim, ảnh hưởng đến mọi người, mọi lứa tuổi và do một số nguyên nhân như: Do di truyền, sinh ra với bệnh cơ tim do gen bạn thừa hưởng từ cha mẹ mình. Do “mắc phải” có nghĩa là bạn đã phát triển bệnh cơ tim do tình trạng sức khỏe, bệnh tật hoặc một số loại bệnh tật khác trong suốt cuộc đời của bạn, chẳng hạn như bệnh động mạch vành, tổn thương mô tim do đau tim, nhiễm trùng trong cơ tim.

Theo nghiên cứu năm 2016, HIV và các phương pháp điều trị HIV cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh cơ tim. HIV có thể làm tăng nguy cơ suy tim và đặc biệt là bệnh cơ tim giãn nở. Nếu bị nhiễm HIV, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc xét nghiệm thường xuyên để kiểm tra sức khỏe tim mạch.

Các triệu chứng của tất cả các dạng bệnh cơ tim có xu hướng giống nhau. Tiêu biểu như mệt mỏi, khó thở khi khi gắng sức hoặc tập thể dục,  chóng mặt, đau ngực, tim đập nhanh, ngất xỉu, huyết áp cao, bụng đầy hơi, ho khi nằm, phù, hoặc sưng ở bàn chân, mắt cá chân, chân hoặc các bộ phận cơ thể khác 

Khi nào đi khám bác sĩ ?

Thông thường, bệnh cơ tim ít có biểu hiện ra bên ngoài. Nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong số này, thì nên liên hệ sớm với bác sĩ: như hụt hơi, mệt mỏi mới hoặc bất thường, sưng ở bụng, chân, bàn chân, mắt cá chân hoặc cổ của bạn, đau ngực, đặc biệt là sau khi gắng sức hoặc sau bữa ăn lớn, bất tỉnh (ngất xỉu) trong khi tập thể dục hoặc gắng sức, nhịp tim không đều (loạn nhịp tim)… 

Các xét nghiệm và quy trình chẩn đoán bao gồm: xét nghiệm máu, X-quang ngực, kiểm tra căng thẳng, điện tâm đồ (EKG hoặc ECG), thủ thuật siêu âm tim, MRI tim…. Phương pháp điều trị khác nhau tùy thuộc vào mức độ tổn thương của tim do bệnh cơ tim và các triệu chứng gây ra.

Phòng ngừa bệnh cơ tim  như thế nào?

Thay đổi lối sống để giúp tim khỏe, chẳng hạn như đặt mục tiêu giảm cân, cố gắng bỏ thuốc nếu bạn hút thuốc, tuân theo chế độ ăn uống cân bằng và bổ dưỡng, kiểm soát căng thẳng khi có thể và thực hiện đúng mức độ hoạt động thể chất

Cần duy trì huyết áp tối ưu, cung cấp đủ nước để giữ cho tim đập với nhịp bình thường, ngăn ngừa cục máu đông và giảm viêm 

Nếu các triệu chứng nghiêm trọng và thuốc không có tác dụng, phẫu thuật bắc cầu hoặc phẫu thuật van có thể là một lựa chọn. Một thủ thuật ít phổ biến hơn là phẫu thuật cắt cơ vách ngăn, bao gồm việc loại bỏ một số mô tim để cải thiện lưu lượng máu qua tim. Ngoài ra, ghép tim, được coi là phương sách cuối cùng.

Ngay cả khi bệnh cơ tim không phải do tiền sử gia đình, thì điều quan trọng là phải thực hiện các bước để đảm bảo giảm tối thiểu rủi to như tập thể dục thường xuyên (ít nhất 30 phút hầu hết các ngày trong tuần). Ngủ đủ giấc (7 đến 8 tiếng mỗi đêm). Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh có lợi cho tim, hạn chế thực phẩm nhiều đường, chiên, béo và chế biến sẵn. Thay vào đó, hãy tập trung vào trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc, quả hạch, hạt và sữa ít béo. Ngoài ra, hãy hạn chế ăn muối (natri), vì nó có thể làm tăng nguy cơ cao huyết áp. Nên quản lý tình trạng sức khỏe cơ bản. Phối hợp với bác sĩ để kiểm soát và quản lý mọi tình trạng sức khỏe tiềm ẩn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh cơ tim cho bản thân.